Ο καρκίνος του στόματος ανήκει στην κατηγορία των καρκίνων κεφαλής και τραχήλου. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός από τη στοματική κοιλότητα, μπορεί να εμφανιστεί στη βάση της γλώσσας, στον φάρυγγα, στον λάρυγγα ή στη μαλακή υπερώα (το πίσω μέρος του ουρανίσκου). Κάθε χρόνο, καταγράφονται παγκοσμίως περίπου 600.000-700.000 νέα περιστατικά καρκίνων αυτής της περιοχής, με τα μισά από αυτά να αφορούν στον καρκίνο του στόματος.
Το στόμα μας είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο του σώματος: Μιλάμε, τρώμε, πίνουμε και εκφραζόμαστε μέσω αυτού. Γι’ αυτό, ένας όγκος στο στόμα δεν είναι απλώς μια σοβαρή ιατρική κατάσταση, αλλά επηρεάζει και την καθημερινότητα, τη λειτουργικότητα και την αυτοπεποίθηση του ασθενούς. Δυστυχώς, παρ’ ότι θα περίμενε κανείς ότι ένας καρκίνος που εμφανίζεται σε εμφανές σημείο θα διαγιγνώσκεται έγκαιρα, στην πραγματικότητα, περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς φτάνουν στον γιατρό όταν η νόσος είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο.
Πώς εμφανίζεται ο καρκίνος του στόματος
Στην αρχή, μπορεί να μοιάζει με μια μικρή πληγή που δεν κλείνει, ένα εξόγκωμα ή μια αλλαγή στο χρώμα ή στην υφή των ιστών του στόματος. Ορισμένοι άνθρωποι το αγνοούν, νομίζοντας ότι πρόκειται για τραυματισμό από κάποιο δόντι ή για κάτι που θα περάσει από μόνο του. Άλλες φορές, ακόμη και γιατροί που δεν είναι εξειδικευμένοι μπορεί να καθυστερήσουν τη διάγνωση, δίνοντας αντιβίωση ή παρακολουθώντας το για μήνες.
Όταν, τελικά, ο ασθενής φτάσει στον ειδικό, ο καρκίνος μπορεί να έχει ήδη επεκταθεί σε λεμφαδένες του τραχήλου. Ωστόσο, αυτός ο τύπος καρκίνου σπάνια δίνει μεταστάσεις σε πιο μακρινά όργανα (όπως οι πνεύμονες), κάτι που σημαίνει ότι, ακόμα και σε προχωρημένο στάδιο, υπάρχει πιθανότητα ίασης με τη σωστή θεραπεία.
Πώς γίνεται η διάγνωση και η σταδιοποίηση
Για τη διάγνωση, ο γιατρός θα πάρει δείγμα ιστού (βιοψία) και θα προχωρήσει σε απεικονιστικές εξετάσεις, όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Τα τελευταία χρόνια, η PET/CT έχει προστεθεί στις διαγνωστικές μεθόδους, προσφέροντας πιο ακριβή εικόνα της νόσου. Με βάση αυτά τα δεδομένα, οι γιατροί αποφασίζουν την καλύτερη θεραπεία για κάθε ασθενή, συνήθως μέσα από ογκολογικά συμβούλια όπου συμμετέχουν χειρουργοί, ογκολόγοι και ακτινοθεραπευτές.
Η θεραπεία: Χειρουργείο και αποκατάσταση
Η κύρια θεραπεία για τον καρκίνο του στόματος είναι η χειρουργική επέμβαση. Ο στόχος είναι να αφαιρεθεί ο όγκος, αλλά και να διατηρηθεί η λειτουργικότητα του στόματος. Τα τελευταία χρόνια, η μικροαγγειακή χειρουργική έχει αλλάξει τα δεδομένα, επιτρέποντας τη μεταμόσχευση ιστών από άλλα σημεία του σώματος (π.χ. από το πόδι ή το χέρι) για την αποκατάσταση του ελλείμματος.
Αυτά τα χειρουργεία είναι απαιτητικά και μπορεί να διαρκέσουν πολλές ώρες. Προσωπικά, έχω φέρει εις πέρας χειρουργική επέμβαση 18 ωρών στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Βιέννης, όπου εργαζόμουν για 10 χρόνια. Στον Ευαγγελισμό, όπου χειρουργώ από το 2018, το μεγαλύτερης διάρκειας χειρουργείο που έχω διενεργήσει είναι 12 ώρες.
Είναι σημαντικό ο ασθενής να βρίσκεται σε εξειδικευμένο κέντρο, καθώς η εμπειρία του χειρουργού και η σωστή μετεγχειρητική φροντίδα παίζουν καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα. Στην Ελλάδα, υπάρχουν λίγα εξειδικευμένα κέντρα. Στον Ευαγγελισμό, για παράδειγμα, πραγματοποιούνται περίπου 60-70 τέτοια χειρουργεία τον χρόνο. Παρ’ όλο που αυτός ο αριθμός ακούγεται μεγάλος, υπάρχουν αρκετοί ασθενείς που δεν προχωρούν σε χειρουργείο, είτε γιατί η νόσος είναι πολύ προχωρημένη, είτε γιατί φοβούνται την επέμβαση.
Άλλες θεραπείες: Ακτινοβολία και ανοσοθεραπεία
Για τους ασθενείς που δεν μπορούν να χειρουργηθούν, η θεραπεία περιλαμβάνει ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία. Μια από τις πιο ελπιδοφόρες εξελίξεις είναι η ανοσοθεραπεία, που βοηθά το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίσει και να καταπολεμήσει τα καρκινικά κύτταρα. Ήδη, η ανοσοθεραπεία έχει ενσωματωθεί στα πρωτόκολλα θεραπείας για ασθενείς με μεταστατικό ή υποτροπιάζοντα καρκίνο του στόματος.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Ο καρκίνος του στόματος σχετίζεται κυρίως με το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ. Ένας καπνιστής που πίνει και τακτικά αλκοόλ έχει πολλαπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Παραδοσιακά, οι περισσότεροι ασθενείς είναι άνδρες άνω των 60 ετών, όμως τα τελευταία χρόνια βλέπουμε και νεότερους ανθρώπους, ακόμα και γυναίκες ηλικίας 25-35 ετών, που δεν καπνίζουν και δεν πίνουν. Μια άλλη κατηγορία είναι οι ασθενείς με καρκίνο του στοματοφάρυγγα που σχετίζεται με τον ιό HPV. Σε πολλές χώρες, όπως στις σκανδιναβικές, το 80% των καρκίνων αυτών σχετίζεται με τον ιό. Οι HPV- θετικοί καρκίνοι εμφανίζονται κυρίως σε νεότερους ανθρώπους και, ευτυχώς, έχουν πολύ καλή πρόγνωση.
Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση: Τι μπορούμε να κάνουμε;
Η καλύτερη πρόληψη είναι η διακοπή του καπνίσματος και η μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Επιπλέον, ο τακτικός έλεγχος από οδοντίατρο μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη διάγνωση, κάτι που αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες ίασης. Ο καρκίνος του στόματος είναι μια σοβαρή, αλλά αντιμετωπίσιμη νόσος, εφόσον διαγνωστεί έγκαιρα. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπεία μπορούν να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου, αλλά και να εξασφαλίσουν μια καλή ποιότητα ζωής.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα πρώτα σημάδια της νόσου και να μην αμελούμε τον τακτικό έλεγχο. Αν υπάρχει μια αλλαγή στο στόμα που δεν υποχωρεί, είναι καλύτερο να επισκεφθούμε έναν ειδικό έγκαιρα, παρά να το αφήσουμε να εξελιχθεί.
Πηγή: ygeiamou.gr
